İleri  

     PLATOLAR 

Yozgat ili İç Anadolu bölgesindeki en geniş plato alanlarından olan "Bozok" platosu üzerinde yer almaktadır. Bozok platosu Kızılırmak yayının çevirdiği dalgalı bir arazi üzerindedir. Ortalama yüksekliği ise,1200-1400 metre arasında değişmektedir. Kızılırmak,Delice ırmak ve kolları tarafından derince yarılmış olan platonun yüksekliği kuzeybatı ve batıya doğru azalmakta olup,700-800 m. yükseklikte olan Kızılırmak taban ovasında sona ermektedir.Platonun güneyi lavlarla örtülüdür. Akarsular bu volkanik alan içerisinde gömülerek derin vadiler oluşturmuştur. Platonun kuzeydoğu kesiminde ise kalker tabakalarının yaygın olduğu daha dalgalı arazi yapısı görülmektedir.

DAĞLAR

              Platolardan sonra ilde en geniş alanı kaplayan yeryüzü şekli dağlardır. İlin doğu ve    kuzeydoğu kenarlarında yer alan dağlar genellikle yüksekliği fazla olmayan kıvrımlı sıradağlar ve    aşınarak açılmış tepeler biçimindedir. Kızılırmak vadisi boyunca kuzeydoğu-güneybatı    doğrultusunda uzanan Akdağlar ildeki en önemli sıradağlardır. Kıvrımlı sıradağlar halinde uzanan    Akdağlar, Kızılırmak'ın akış yönünü belirlemiş ayrıca ilin doğu komşusu olan Sivas'a doğal bir sınır    oluşturmuştur. İç Anadolu bölgesinde önemli dağ sıralarından olan Akdağların yapılarında    genellikle II. Zamanın kalkerleri yaygın olup,eteklerinde ise neogen tortulları yer almaktadır. İlde    ikinci önemli dağ sırası Deveci dağlarıdır. Bozok platosunun kuzeyi boyunca uzanan Deveci    dağları Yozgat-Tokat illeri ile İç Anadolu ve Karadeniz bölgeleri arasında doğal bir sınır    oluşturmaktadır. Çorum sınırındaki Zinciri ve Akdağ,Kayseri sınırındaki Akdağların devamı olan    Gevencik ve Keklicek dağları ilin diğer önemli dağlarıdır. Bozok platosu üzerinde arazinin dalgalı    görünüşünü bozmayan,nispi yükseklikleri 250-300 m arasında değişen tepelik alanlarda çoktur.    Aşınmaya uğramış bu tepeler seller tarafından parçalanarak kırgıbayırı (badlant) adı verilen keskin sırtlarla birbirinden ayrılar pürüzlü yüzeylerden oluşmuştur.

OVALAR

İlde ovaların kapladığı alan azdır. Ovalar genellikle tepeler arasındaki çukur yerlere alivyonların çökmesiyle oluşmuştur. İl genelinde Boğazlıdan,Sarıkaya ve Yerköy ilçelerinde ova arazisi daha geniş yer tutmaktadır. En önemli ovalar Boğazlıyan ve Yerköy ovalarıdır. Yerköy ovası,tepelikler arasında Delice ırmağın taşıdığı alivyonların çökmesiyle oluşmuş alivyal bir düzlüktür. Boğazlıyan ovası da ilçenin batısında çevredeki tepelerden inen dere ve çayların taşıdıkları alüvyonlarla örtülü olup,6-7 km. boyunda 5-6 km. enindedir. Sarıkaya ilçesinin 5-6 km. kuzeyinde yine aynı şekilde oluşan verimli bir ovadır. Bu ovanın kenarlarında Karayakup, Hasbek ve Çıkrıkçı köy ve kasabaları bulunmaktadır. Ayrıca çıplak yüzeylerden inen seller vadi diplerinde taban ovaları oluşturmuştur. Çekerek suyu vadisi ve Karanlık derede yer alan bağ-bahçe arazileri bu özelliktedir. Bu verimli topraklarda vadilerdeki ılık ikliminde etkisiyle üzüm, ayva gibi çeşitli meyveler yetişmektedir.Vadi kenarları ve dağ eteklerinde sellerin bıraktığı materyallerden,birikinti konileri oluşturmuştur. Bu birikinti alanlarına Karamağara deresinin tabanlı vadisi kenarlarında belirgin olarak rastlanmaktadır.

AKARSULAR

Kızılırmak'ın İç Anadolu bölgesindeki en büyük kolu olan Delice ırmak,Yeşilırmak ın önemli kollarında biri olan Çekerek suyu ile bunlara bağlı küçük dere ve özler,ilin başlıca akarsu ağını oluşturmaktadır. Bu akarsuların tümü,yağmur,kar erime ve kaynak suları ile beslenmektedir. Rejimleri, ilde görülen yarı kurak iklimden dolayı düzensizdir. Yaz mevsiminde sular iyice çekilmekte hatta bazı küçük dereler kurumaktadır. İlkbahar da ise kar erimesi ve ani sağanak yağmurlar ile kabarmaktadırlar. Akarsu yatakları çoğu yerde sulama amaçlı baraj ve göletlerin yapımına elverişlidir. Bunlar değerlendirildikçe bölgede sulu tarım yaygınlaşacaktır.