YER ŞEKİLLERİ

             Ülke topraklarının % 1.82’sini oluşturan  Yozgat İli,  yer şekilleri bakımından genelde sade bir  yapıya sahiptir. Yer şekillerinin büyük bölümünü platolar kaplamaktadır. Plotaların üzerinde yüksekliği fazla olmayan dağ ve tepeler vardır.  Plato yüzeyini  parçalayan  vadi tabanlarında ve çukur yerlerde alüvyal ovalar oluşmuştur.  

            İl topraklarının yeryüzü şekillerine oranları aşağıda görüldüğü gibidir.

            % 51.4 : PLATOLAR
            % 37.7 : DAĞLAR
            % 10.9 : OVALAR 

            PLATOLAR
           Yozgat İli, İç Anadolu Bölgesi’ndeki en geniş plato alanlarından olan “Bozok Platosu” üzerinde yer almaktadır. Bozok platosu Kızılırmak yayının çevirdiği dalgalı bir arazi özelliğindedir. Ortalama yüksekliği ise, 1200 - 1400 m. arasında değişmektedir. Kızılırmak , Delice Irmak ve kolları tarafından derince yarılmış olan platonun yüksekliği  kuzeybatı ve batıya doğru azalmakta olup,  700 - 800 m yükseklikte olan Kızılırmak taban ovasında sona ermektedir.

            Platonun güneyi lavlarla örtülüdür. Akarsular bu volkanik alan içerisinde gömülerek derin vadiler oluşturmuştur. Platonun kuzeydoğu kesiminde ise, kalker tabakalarının  yaygın olduğu daha dalgalı arazi yapısı görülmektedir. 

           DAĞLAR
            Platolardan sonra, İl’de en geniş alanı kaplayan yeryüzü şekli, dağlardır. İl’in, doğu ve kuzeydoğu kenarlarında yer alan dağlar, genellikle yüksekliği fazla olmayan kıvrımlı sıradağlar ve aşınarıkk alçalmış tepeler  biçimindedir.

            Kızılırmak Vadisi boyunca kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda uzanan AKDAĞLAR İl’deki en önemli sıra dağlardır. Kıvrımlı sıradağlar halinde uzanan Akdağlar, Kızılırmak’ın  akış yönünü  belirlemiş, ayrıca İl’in doğu komşusu olan  Sivas’a doğal bir sınır  oluşturmuştur.  İç Anadolu Bölgesi’nin  de önemli dağ sıralarında olan Akdağlar’ın yapılarında,  genellikle 2. zamanın kalkarleri yaygın olup, eteklerinde ise, neojen tortulları yer almaktadır.

            İl’de, ikinci önemli bağ sırası, DEVECİ DAĞLARI’dır. Bozok Platosu’nun kuzeyi boyunca uzanan  Deveci Dağları Yozgat - Tokat İllerin ile İç Anadolu ve Karadeniz Bölgeleri arasında doğal bir sınır oluşturmaktadır.

            Çorum sınırındaki Zinciri ve Akdağ, Kayseri sınırındaki Akdağlar’ın devamı olan Gevencik ve Keklicek dağları İl’in diğer önemli dağlarıdır. Bozok Platosu üzerinde  arazinin  dalgalı  görünüşünü fazla bozmayan, nispi yükseltileri 250 - 350 m. arasında değişen tepelik alanlar da çoktur. Aşınmaya uğramış bu tepeler seller tarafından parçalanarak, kırgıbayırı (Badland) adı verilen keskin sırtlarla birbirinden ayrılan pürüzlü yüzeyler oluşmuştur.   

             OVALAR
            İl’de,  ovaların kapladığı alan azdır. Ovalar, genellikle tepeler arasındaki  çukur yerlere alüvyonların çökmesiyle oluşmuştur. İl genelinde Boğazlıyan, Sarıkaya ve Yerköy ilçelerinde ova arazisi daha geniş yer tutmaktadır.

            En önemli ovalar; Boğazlıyan ve Yerköy ovalarıdır. Yerköy Ovası,  tepelikler arasında  Delice Irmak’ın taşıdığı  alüvyonların çökmesiyle oluşmuş, alüvyal bir düzlüktür. Boğazlıyan  Ovası’da, ilçenin batısında çevredeki tepelerden inen dere ve çayların taşıdıkları alüvyonlarla örtülü olup, 6 - 7 km boyunda, 5 - 6 km enindedir.

            Sarıkaya İlçesi’nin 5 - 6 km kuzeyinde yine aynı şekilde oluşan verimli bir ovadır. Bu ovanın kenarlarında Karayakup, Hasbek ve Çıkrıkçı köy ve kasabaları bulunmaktadır.  Ayrıca çıplak yüzeylerden inen seller vadi diplerinde taban ovaları oluşturmuştur. Çekerek Suyu Vadisi ve Karanlıkdere’de yer alan bağ - bahçe arazileri bu özelliktedir. Bu verimli topraklarda,  vadilerdeki ılık iklimin de etkisiyle üzüm, fıstık ve ayva gibi çeşitli meyveler yetiştirilmektedir.

            Vadi kenarları ve dağ eteklerinde sellerin bıraktığı  materyallerden, birikinti konileri oluşturmuştur. Bu birikinti alanlarına, Karamağara Deresi’nin tabanlı vadisi kenarlarında beligin  olarak rastlanmaktadır.